ΓΙΑΤΙ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΡΙΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΕΣ
Το σύγχρονο ελληνικό σχολείο προσπαθεί εδώ και χρόνια να εξασφαλίσει ένα «ικανοποιητικό» εκπαιδευτικό αποτύπωμα. Μεταρρυθμίσεις επί μεταρρυθμίσεων, προγράμματα επί προγραμμάτων, υπουργοί επί υπουργών. Μια καρκινική ασυνέχεια και ασυνέπεια που επιφέρει το άκρο αντίθετο του ευκτέου: ένα σχολείο αναποτελεσματικό και μέτριο, που αφενός αδυνατεί να καλύψει τις ανάγκες του σύγχρονου μαθητή, και αφετέρου αποφεύγει να βρει τη θέση του ανάμεσα στα σύγχρονα ευρωπαϊκά και παγκόσμια εκπαιδευτικά συστήματα.
Ο Έλληνας μαθητής δεν λαμβάνει μια ανθρωπιστική και ολιστική παιδεία, στοιχεία απαραίτητα για την αντιμετώπιση των σύνθετων κοινωνικών και ιδεολογικών δοκιμασιών των ημερών μας. Αντ’ αυτής, αρκείται –δεν έχει και άλλη επιλογή- σε μια παιδεία «στεγνή» και τεχνοκρατική, μια παιδεία που απροκάλυπτα τον καλεί να αποστηθίσει «γιατί μόνο έτσι θα μπει στο Πανεπιστήμιο», αδρανοποιώντας την κριτική του σκέψη, μια παιδεία που στρέφει την προσοχή του κατ’ αποκλειστικότητα στην ύλη του σχολικού προγράμματος και αμελεί να τον ευαισθητοποιήσει επί κοινωνικών και περιβαλλοντικών ζητημάτων.
Ο Έλληνας μαθητής είναι καταδικασμένος σε μια κακώς νοούμενη ισότητα. Αν είναι αδύναμος, θα πρέπει να προσπαθήσει να συμβαδίσει με τους υπόλοιπους∙ έγκειται εξ ολοκλήρου στη βούληση και καλή θέληση του εκάστοτε δασκάλου και καθηγητή, αν θα μεριμνήσει για την πρόοδό του. Αν πάλι είναι προικισμένος, οφείλει να ακολουθήσει τον ομολογουμένως ηπιότερο ρυθμό εκμάθησης των συμμαθητών του και να επιδιώξει τη διεύρυνση της γνώσης του με ίδια μέσα. Για την αποφυγή δηλαδή μιας παιδείας «ανισοτήτων», καταλήξαμε σε μια παιδεία της «μάζας», που δαιμονοποιεί την άμιλλα και αποστρέφεται το δυναμισμό.
Ο Έλληνας μαθητής φοιτά στο σχολείο έχοντας ως ιερό αυτοσκοπό την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο και όχι την ουσιαστική γνώση. Επιζητεί την εξωσχολική στήριξη φροντιστηρίων και ιδιαίτερων μαθημάτων γιατί η διδασκαλία στο σύγχρονο Λύκειο μοιάζει ανίκανη να καθησυχάσει την αγωνία του και να εξασφαλίσει την επιτυχία της φιλοδοξίας του. Υπέρμετρη οικονομική επιβάρυνση της ελληνικής οικογένειας και παράλληλα ένας στόχος συχνά ασαφής: ο ανεπαρκής –και κάποτε ανύπαρκτος- σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός αδυνατεί να δώσει στον υποψήφιο τις σωστές κατευθύνσεις, να τον βοηθήσει να αφουγκραστεί τις ανάγκες της αγοράς, να του αποκαλύψει επαγγέλματα που ταιριάζουν στην προσωπικότητα και την ιδιοσυγκρασία του. Το αποτέλεσμα; Άνεργοι πτυχιούχοι που συνεχώς πολλαπλασιάζονται.
Ο Έλληνας μαθητής περνά 9-12 χρόνια σχολικής ζωής σε χώρους ελλιπώς εξοπλισμένους. Πώς μπορεί άραγε να διδαχθεί πληροφορική, αν το σχολείο δεν έχει ούτε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή. Πώς μπορεί να μυηθεί στις τέχνες χωρίς ένα υποτυπώδες θέατρο. Πώς μπορεί να μάθει να ερευνά δίχως μια οργανωμένη βιβλιοθήκη. Πώς μπορεί να ακολουθήσει το ρητό «νους υγιής εν σώματι υγιεί», αν το σχολείο δεν μπορεί να του εξασφαλίσει ένα χώρο άθλησης.
Τέλος, άκρως προβληματική κρίνεται η αναποτελεσματική αξιολόγηση των διδασκόντων, η ανεπάρκεια της οποίας συνιστά ανασχετικό παράγοντα για τον εξορθολογισμό της εκπαίδευσης και την αναβάθμιση της διδακτικής λειτουργίας.
Η απάντησή μας στα παραπάνω προβλήματα συνοψίζεται στην επιδίωξη μιας ολιστικής παιδείας, με ευρωπαϊκό προσανατολισμό, κοινωνική και ανθρωπιστική διάσταση, αποτελεσματικότητα και δυναμισμό.
Ολιστική παιδεία: Προτείνεται η αύξηση των ωρών που περνά ο μαθητής στο σχολείο, ώστε κατά το δυνατόν να καλύπτει εκεί τις σχολικές του εργασίες. Προβλέπεται η παροχή μιας γενικής παιδείας στο Γυμνάσιο, η οποία θα θέτει το μορφωτικό υπόβαθρο του μαθητή, και η στροφή στη λογική της εξειδίκευσης κατά τη διάρκεια του Λυκείου.
Ευρωπαϊκός προσανατολισμός: Δρομολογείται η συγγραφή εκ νέου των βιβλίων ιστορίας με έμφαση στην ευρωπαϊκή ιστορία, στην παγκόσμια αλλά και στη σύγχρονη ελληνική πολιτική ιστορία.
Κοινωνική διάσταση: Επιδιώκεται η εισαγωγή του μαθήματος υγείας και σεξουαλικής αγωγής, που θα καλύπτει και θέματα που αφορούν στα ναρκωτικά, τη διατροφή, την άσκηση, αλλά και η διοργάνωση περιβαλλοντικών δράσεων.
Ανθρωπιστική διάσταση: Δίνεται έμφαση στις τέχνες, στη διοργάνωση πολιτιστικών εκδρομών, στην παρακολούθηση παραστάσεων και δημιουργία ομίλων καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων.
Αποτελεσματικότητα: Καθίσταται επιτακτικό το αίτημα για περισσότερες γραπτές δοκιμασίες, για την υποχρεωτική ανάθεση μικρών εργασιών αλλά και την παροχή ενισχυτικής διδασκαλίας για τη διευκόλυνση των αδύναμων μαθητών και τη σταδιακή απεξάρτηση από την παραπαιδεία.
Δυναμισμός: Προτείνεται υποχρεωτική συμμετοχή των σχολείων σε διασχολικούς διαγωνισμούς, παροχή κινήτρων σε σχολεία που διακρίνονται, χορήγηση υποτροφιών, προνομιούχα είσοδος στο Πανεπιστήμιο για τους διακριθέντες κατ’ εξακολούθηση.
Ρηξικέλευθη θεωρούμε επίσης τη δημιουργία δύο πρότυπων σχολείων «αριστείας» στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για δημόσια σχολεία, περιορισμένου αριθμού μαθητών, στα οποία είναι δυνατή η εισαγωγή μαθητών με βαθμό πρόσβασης που προκύπτει κατά ½ από εισαγωγικές εξετάσεις και κατά ½ από το portfolio των μαθητών (σχολικές βαθμολογίες, δραστηριότητες, ενδιαφέροντα). Το πρόγραμμα σπουδών στα σχολεία αυτά θα είναι εντατικότερο, καθώς θα ακολουθεί τους ρυθμούς και τις ανάγκες των εισαχθέντων μαθητών.
Επιπρόσθετα, επιδιώκουμε την αλλαγή του τρόπου εισόδου στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση. Προτείνουμε τη διεξαγωγή «Εθνικών Εξετάσεων» μετά τη συμπλήρωση της Γ’ Λυκείου, το μήνα Δεκέμβριο. Πρόκειται για εξετάσεις που θα διοργανώνουν οι ίδιες οι σχολές, πάνω σε αντικείμενο και ύλη που οι ίδιες θα προτείνουν. Στόχος είναι ξεκάθαρα η αποσύνδεση του Λυκείου από την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο. Ακόμη, ζητούμενο είναι η αναβάθμιση του σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού.
Επιπλέον, στόχος, δεδομένης και της δυσχερούς οικονομικής συγκυρίας, είναι κάθε σχολείο να διαθέτει έναν βασικό αριθμό ηλεκτρονικών υπολογιστών (ανάλογα με τον αριθμό και τις ανάγκες των μαθητών), μία στοιχειώδη βιβλιοθήκη, ένα γυμναστήριο και ένα θέατρο. Χρήσιμη κρίνεται για την εξεύρεση πόρων για την υλοποίηση των παραπάνω η συνεισφορά των δήμων και των κοινοτήτων (ένταξη αυτής της υλικοτεχνικής στήριξης στον προϋπολογισμό τους).
Κλείνοντας, δρομολογείται η υιοθέτηση ενός αποκεντρωμένου συστήματος οργάνωσης των σχολικών μονάδων με την παροχή περισσοτέρων αρμοδιοτήτων στα περιφερειακά και λιγότερων στα κεντρικά όργανα διοίκησης και εν γένει, εμπλοκή της τοπικής κοινότητας στα εκπαιδευτικά ζητήματα των γυμνασίων-λυκείων της περιοχής. Αλλά και η ουσιαστική αξιολόγηση του έργου και της προόδου των διδασκόντων από επιθεωρητές, συναδέλφους, γονείς και μαθητές τίθεται στο κέντρο του νομοπαραγωγικού ενδιαφέροντος.
Συνοψίζοντας, η μετριότητα του εκπαιδευτικού συστήματος συνιστά αδυναμία και ανασχετικό παράγοντα σε κάθε προσπάθεια του σύγχρονου ελληνικού ανθρώπινου δυναμικού για επιτυχή και αποτελεσματική αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων της γνώσης και της εργασίας. Η λύση, λοιπόν, εντοπίζεται στην τόλμη∙ τόλμη να ξεπεράσουμε τις βεβαιότητές μας, να επιθυμήσουμε την πρόοδο και να μην φοβηθούμε την ανάπτυξη. Άλλωστε η παιδεία συμβαδίζει με την πρόοδο και την ανταγωνιστικότητα∙ είναι όμως πλήρως ασυμβίβαστη με τη στασιμότητα και τη μετριότητα.
Παπασπυροπούλου Σοφία
Υπουργός Παιδείας
sxoleia aristeias…hmm kapoia elit fainetai na ekolaptetai edw.na fantastw ta credit tha einai apo vathmologies ta misa oi opoies sta idiwtika kollegia paraxwrountai me euxaristisi kai sta kala dimosia episis,oi eukairies gia simmetoxi se programmata kai imerides gia ta paidia twn eparxiwn pws epitigxanontai?gt nomizw pws ta paidia auta den tha exun kan xrimata na pane apo kozani athina..gia tin idiwtiki ekpaideusi den anaferetai tipota. episis mporw na pw pws me thlivei idiaitera na thewrei kapoios tin paideia antagwnistiki,kommati tou kapitalismou diladi, kai pws ta paidia tha prepei na aisthanontai ws apotelesma twn parapanw antagwnistes twn simmathitwn tous…krima mia toso deksia politiki na parousiazetai san paidagwgiki dialektiki
Καταρχήν, ευχαριστώ για το σχόλιο, που δίνει ευκαιρία για γόνιμο διάλογο. Στις παρατηρήσεις σας έχω να δώσω τις εξής απαντήσεις:
Χαρακτηρίσατε τα ‘σχολεία αριστείας’ ως μια πρόταση ελιτίστικη, η οποία θα δίνει ώθηση σε μαθητές που προέρχονται από ιδιωτικά σχολεία και ‘καλά δημόσια’. Σας υπενθυμίζω εν προκειμένω ότι η εισαγωγή στα σχολεία αυτά θα γίνεται κατά το 1/2 με γραπτές εξετάσεις, στις οποίες η ‘πλούσια τσέπη’ δεν μπορεί να έχει καμία βαρύτητα, και κατά 1/2 με βάση ένα portfolio, το οποίο προφανώς και δεν θα συμπληρώνεται μονάχα με συνέδρια και δραστηριότητες δυσπρόσιτες σε πολλούς, αλλά και με ενδιαφέροντα, διακρίσεις σε διασχολικούς διαγωνισμούς, εργασίες κτλ. Επιπλέον, θεωρώ λανθασμένη και -επιτρέψτε μου- λαικιστική την ταύτιση της αξιοκρατικής παροχής ευκαιριών σε άξιους και ταλαντούχους μαθητές με έναν άκριτο και ‘ελιτίστικο’ αποκλεισμό των λιγότερο ταλαντούχων μαθητών από τη γνώση. Σας καθιστώ λοιπόν σαφές ότι το κοινό δημόσιο σχολείο θα παρέχει, αυτά που πρέπει, και μπορεί βέβαια να παρέχει. Τα σχολεία αριστείας συνιστούν επιβράβευση εκ μέρους της πολιτείας για τον ταλαντούχο νέο που δεν μπορεί να εξελίξει το νου του και να διευρύνει τη σκέψη του στο μέγιστο, περιορισμένος στο τυπικό πρόγραμμα και το -αναπόφευκτα- μέτριας δυναμικής ρυθμό διδασκαλίας ενός κοινού σχολείου, και ακόμα ισχυρό κίνητρο για προσπάθεια, επιμέλεια και θέση υψηλών στόχων εκ μέρους των μαθητών. Όσο για τα έξοδα ‘Κοζάνης-Αθήνας’, αυτά θα καλύπτονται από το Υπουργείο, εφόσον βάσει του εισοδήματος της οικογένειας του μαθητή, η μεταφορά είναι δυσχερής.
Εσφαλμένα, συγχέετε την ανταγωνιστικότητα με τον ανταγωνισμό. Κανένας δεν στοχεύει να μετατρέψει τις σχολικές αίθουσες σε ‘ρωμαικές αρένες’. Στόχος, αντ αυτού, είναι το σχολείο να αποκτήσει μια δυναμική προόδου. Να πάψει να βγάζει απλώς φουρνιές μαθητών που έχουν ‘παπαγαλίσει’ σελίδες επί σελίδων, δίχως να έχουν παραγάγει τίποτα δικό τους. Το σχολείο που προτείνουμε καλείται να ωθήσει τους μαθητές του στη δημιουργία, στη σύνθεση και την παραγωγή…Και σαφώς η συμμετοχή σε διασχολικούς διαγωνισμούς τέτοιο κίνητρο δίνει, κίνητρο για άμιλλα και δημιουργικό συναγωνισμό.
Ελπίζω να σας κάλυψα με την απάντησή μου και να σας έπεισα πως δεν επιθυμώ ούτε μια παιδεία ‘κομμάτι του καπιταλισμού’ αλλά και ούτε να εκφράσω ‘μια τόσο δεξιά πολιτική υπό το πρόσχημα της παιδαγωγικής διαλεκτικής’.
eleipestato tha to xaraktiriza mias kai den anaferei tipota gia ta texnika likeia i ti problepetai gia tous mathites pou stamatoun tis spoudes tous sto gimnasio.
Σας ευχαριστώ για το σχόλιο. Θα ήθελα να σας επισημάνω ότι η θεματική της επιτροπής, όπως εξειδικεύτηκε στον οδηγό μελέτης, είναι δεδομένη και συνεπώς, το νομοσχέδιο, που αποτελεί τη βάση για τη συζήτηση στην επιτροπή, έπρεπε να θίξει συγκεκριμένα θέματα. Κάθε άλλη προέκταση επί του θέματος, μπορεί να προβληθεί με τροπολογία και συνακόλουθα να συζητηθεί εντός της επιτροπής.